Τα NFT αποτελούν τη νέα μόδα, ένα trend που ευαγγελίζονται ολοένα και περισσότεροι: κρυπτοεπενδυτές, θιασώτες του blockchain, influencers που διψούν για αυτοπροβολή και σελέμπριτις με αμφιλεγόμενη ατζέντα. Όσο κι αν ψάξεις στα βάθη της Ιστορίας, δεν υπάρχει περίπτωση να βρεις κάποιο θέμα που να έχει συζητηθεί από τόσους πολλούς, χωρίς όμως εκείνοι να γνωρίζουν για τι πράγμα μιλάνε ακριβώς. Αλήθεια τι είναι τέλος πάντων αυτά τα NFT και τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν;
Τι είναι λοιπόν τα NFT και πώς λειτουργούν;
Ας αρχίσουμε από τα βασικά: το αρκτικόλεξο NFT σημαίνει non-fungible token ή αν το προτιμάς στα Ελληνικά, μη ανταλλάξιμη μάρκα ή διακριτικό. Πρόκειται για ψηφιακό περιεχόμενο το οποίο καταγράφεται και αποτελεί τμήμα κάποιου blockchain που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτό του Ethereum. Στην ουσία το blockchain προσφέρει στη μάρκα αυτή το πιστοποιητικό γνησιότητας που διαφυλάσσει τη μοναδικότητά της αποτελώντας παράλληλα απόδειξη ιδιοκτησίας. Όπως θα δούμε στην πορεία, τα πάντα μπορούν να διατεθούν σε μορφή NFT: από μία εικόνα και ένα τραγούδι, μέχρι ένα tweet ή μία σκέψη -αρκεί να ψηφιοποιηθούν, αν δεν είναι ήδη ψηφιακά.
Τώρα εσύ θα αναρωτιέσαι βέβαια πώς είναι δυνατόν μία εικόνα την οποία μπορεί ο οποιοσδήποτε να αποθηκεύσει στον υπολογιστή του κάνοντας δεξί κλικ επάνω της, να είναι μοναδική και μάλιστα να στοιχίζει και τα απίθανα ποσά που έχεις δει κατά καιρούς να δημοσιεύονται. Υπάρχει κάτι που πρέπει να καταλάβεις σχετικά με τη μοναδικότητα ενός NFT και θα στο εξηγήσουμε με ένα παράδειγμα. Κοίτα στη βιβλιοθήκη σου και επίλεξε ένα οποιοδήποτε βιβλίο -δεν έχει σημασία ποιο. Αυτό το βιβλίο υπάρχει παγκοσμίως σε χιλιάδες, ενδεχομένως εκατομμύρια αντίτυπα. Κανένα από αυτά όμως δεν είναι εκείνο το ένα που έχεις στη βιβλιοθήκη σου. Αυτό λοιπόν είναι που διασφαλίζει ένα NFT.
Δε χρειάζεται να ανησυχείς για το ότι ο καθένας μπορεί να «κλέψει» το NFT μιας μαϊμούς που χρυσοπλήρωσες (τυχαίο παράδειγμα) αποθηκεύοντας την εικόνα της στη συσκευή του. Τα NFT δεν έχουν να κάνουν με φυσικά αντικείμενα: είναι σαν κάποιος να κρεμάσει στο σπίτι του ένα αντίγραφο της Mona Lisa. Θα χάσει εξ αιτίας αυτού την αξία του ο πρωτότυπος πίνακας που βρίσκεται στο Λούβρο; Η διαφορά βέβαια των NFT με τον πίνακα του Da Vinci και τον κάθε πίνακα, είναι πως ο κάτοχός τους δεν έχει το παραμικρό δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επάνω τους. Αυτό που του εξασφαλίζει η κρυπτογραφημένη απόδειξη που βρίσκεται στο blockchain, είναι η ιδιοκτησία ενός μοναδικού αντιτύπου ενός έργου.
Να δούμε μερικά παραδείγματα;
Έχοντας ξεκαθαρίσει τα απολύτως απαραίτητα σχετικά με δαύτα, πάμε να δούμε μερικά NFT στην πράξη για να κατανοήσεις απόλυτα περί τίνος πρόκειται.
Πριν από περίπου τρία χρόνια, το NBA σε συνεργασία με την Ένωση Παικτών και τα Dapper Labs λάνσαρε το NBA Top Shot, μία πλατφόρμα συλλογής και αγοραπωλησιών NFT. Η συλλογή στο Top Shot αφορά «moments», φάσεις δηλαδή από αγώνες του NBA. Φαντάσου κάτι σαν τα αυτοκόλλητα της Panini μόνο που εδώ έχουμε να κάνουμε με βίντεο τα οποία όμως είναι αριθμημένα. Το κάρφωμα του Γιάννη Αντετοκούνμπο ανάμεσα σε τρεις αντιπάλους του κατά τη διάρκεια των περυσινών τελικών κόντρα στους Phoenix Suns π.χ. έχει κυκλοφορήσει σε 3384 αριθμημένα αντίτυπα. Μολονότι η φάση είναι διαθέσιμη ελεύθερα στο YouTube, ένας χρήστης του Top Shot θέλει το «moment» για τη συλλογή του, το προσωπικό του άλμπουμ που είναι προσβάσιμο μέσα από την πλατφόρμα.
Πέρυσι τον Απρίλιο, η Zoe Roth διέθεσε σε NFT τη φωτογραφία της μπροστά από ένα φλεγόμενο κτίσμα. Ψάξε για «disaster girl» και θα καταλάβεις ποια εννοούμε -πρόκειται για ένα από τα διασημότερα memes εξ άλλου. Η ίδια διατηρεί όλα τα πνευματικά δικαιώματά της όσον αφορά στη φωτογραφία ενώ εξασφάλισε και ένα 10% από κάθε μελλοντική πώληση του συγκεκριμένου NFT (ο τρέχων ιδιοκτήτης του μπορεί να το πουλήσει σε έναν άλλο κι εκείνος με τη σειρά του σε έναν άλλο και ούτω καθ’ εξής) με τον πλειοδότη της δημοπρασίας να παίρνει το ένα και μοναδικό «επίσημο» και πιστοποιημένο ψηφιακό της αντίγραφο (θυμήσου το παράδειγμα με τη Mona Lisa που αναφέραμε πιο πάνω) έναντι 180 Ether ή περίπου €490.000.
Νωρίτερα μέσα στη χρονιά ο ιδρυτής του Twitter, Jack Dorsey, πούλησε ένα NFT από το πρώτο tweet που έγινε ποτέ στην πλατφόρμα -προφανώς από τον ίδιο. Το μήνυμά του είναι παντελώς αδιάφορο («just setting up my twttr» έγραφε στις 21 Μαρτίου του 2006 ο Dorsey) όμως σημασιολογικά πρόκειται για μία πολύ ιδιαίτερη στιγμή αφού ουσιαστικά σηματοδοτεί το «εναρκτήριο λάκτισμα» σε ένα από τα σημαντικότερα social media. Ο πλειοδότης δεν έχει κανένα δικαίωμα επάνω στο tweet αυτό καθαυτό -το οποίο μάλιστα εξακολουθεί να εμφανίζεται κανονικά στο Twitter. Έχει όμως το μόνο «υπογεγραμμένο και πιστοποιημένο από τον δημιουργό του» αντίγραφό του -κάτι σαν ψηφιακό αυτόγραφο. Για να το κάνει δικό του, ο Sina Estavi, CEO της Bridge Oracle, χρειάστηκε να αποχωριστεί περίπου $2,9 εκατ.
«Πού μπορώ να αγοράσω ένα NFT»;
Καλά όλα τα παραπάνω. Από πού μπορείς όμως να αγοράσεις ένα NFT; Η απάντηση είναι τα λεγόμενα marketplaces, ανταλλακτήρια τύπου eBay όπου γίνεται δηλαδή το σχετικό αλισβερίσι. Πληρώνεις σε κρυπτονομίσματα από το πορτοφόλι σου και σε αντάλλαγμα παίρνεις το NFT της επιλογής σου. Δεδομένου ότι τα περισσότερα NFT βρίσκονται στο blockchain του Ethereum, οι πληρωμές γίνονται σε Ether (ETH). Τα γνωστότερα τέτοια marketplaces είναι το OpenSea, το Rarible, το SuperRare, το Foundation και το NBA Top Shot. Καθένα εξ αυτών έχει τα δικά του πλεονεκτήματα (άλλοι κανόνες, διαφορετικές χρεώσεις) ενώ κάποιες συλλογές αποτελούν αποκλειστικότητα συγκεκριμένων πλατφορμών.
«Ναι, αλλά γιατί να το κάνω»;
Αυτή είναι μια καλή, μια πολύ καλή ερώτηση… Πριν βιαστείς να μπεις στον χορό των NFT, είτε επειδή «έτσι κάνουν όλοι», είτε γιατί πιστεύεις ότι θα γίνεις εκατομμυριούχος σε μια βδομάδα, θα σου προτείναμε να το σκεφτείς λίγο παραπάνω. Αν αποφασίσεις να το ψάξεις άλλωστε, θα διαπιστώσεις χωρίς ιδιαίτερο κόπο πως το γενικότερο θέμα των NFT προκαλεί τεράστια πόλωση έχοντας φανατικούς υποστηρικτές και ακόμα φανατικότερους πολέμιους.
Κάποιοι θεωρούν ότι τα NFT είναι τα νέα έργα τέχνης, όχι φυσικά ως προς την τέχνη αυτή καθαυτή αλλά τον πλούτο που αντιπροσωπεύουν, στη λογική πως ένα NFT και ένας πίνακας που αμφότερα έχουν στοιχίσει $300.000 είναι το ίδιο πράγμα. Η διαφορά βέβαια είναι πως στην πρώτη περίπτωση, ο συλλέκτης έχει κάτι φυσικό στα χέρια του το οποίο του ανήκει, ενώ στη δεύτερη ένα αποδεικτικό ενός ψηφιακού έργου χωρίς κανένα δικαίωμα επάνω του.
Αυτά βέβαια δεν εμποδίζουν τους «cryptobros» να πίνουν νερό στο όνομα των NFT. Αποτελούν άλλωστε τον ιδανικό τρόπο για «τα παιδιά του internet» να… φλεξάρουν το φουσκωμένο κρυπτοπορτοφόλι τους. Η αξία ενός NFT σε τελική ανάλυση είναι η ίδια του η αποκλειστικότητα, η δυναμική του status symbol που έχει αποκτήσει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (βλ. π.χ. Bored Ape Yacht Club) και εν τέλει ο θόρυβος γύρω από την τεχνολογία που το περιβάλλει. Ένας θόρυβος που ορμώμενος από την παντελή έλλειψη γνώσεων στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς των ευαγγελιστών του, τροφοδοτεί με αέρα μία φούσκα, οι αντοχές της οποίας μοιραία δοκιμάζονται.
Εν τέλει
Είναι μία επένδυση έξυπνη μεν, υψηλού ρίσκου δε; Είναι το μέλλον σε ό,τι αφορά την επίδειξη πλούτου; Είναι απλά μια καλοστημένη κομπίνα; Η σύγχρονη εκδοχή του σχήματος Πόντσι; Κανείς δεν μπορεί να πει μετά βεβαιότητας προς ώρας. Αν τα NFT κάνουν κάτι επιτυχημένα από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκαν, είναι να διχάζουν. Για κάθε στόρι πώλησης NFT σε δυσθεώρητο ποσό, υπάρχει και μία φήμη περί «wash trading» (τακτική απαγορευμένη στα χρηματιστήρια του κόσμου όπου κάποιος αγοράζει και πουλά μετοχές από φιλικά προσκείμενους πωλητές ή τον ίδιο του τον εαυτό, επηρεάζοντας τεχνηέντως την τιμή της μετοχής -εδώ αφορά την αγορά NFT από τον ίδιο τον πωλητή μέσω δεύτερου λογαριασμού, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρείται ζήτηση/κίνηση και άρα να δίνεται ψευδής εικόνα της αγοράς, «φουσκώνοντας» έτσι τις τιμές). Για κάθε success story με μία βαριεστημένη μαϊμού ή έναν κοντόχοντρο πιγκουίνο υπάρχει και κάποιος που κλαίει ακόμα τα λεφτά του περιμένοντας να «ανακάμψει» η αγορά.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα NFT είναι ένα πανάκριβο στοίχημα. Το βάζεις;
