Το Διαδίκτυο αποτελεί ένα εκπληκτικό εργαλείο γνώσης, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Ιδίως στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή το Internet (σ.σ. αν προτιμάς τον όρο στα αγγλικά) αποτελεί βασικό κομμάτι της καθημερινότητας της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων. Συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Focus Bari, το 90% των παιδιών ηλικίας 5-12 ετών χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο, ποσοστό που ανεβαίνει στο 100% όταν μιλάμε για τις ηλικίες 13-18 ετών.
Όμως, όσο χρήσιμο εργαλείο και αν είναι, κρύβει και κινδύνους και γι’ αυτό το λόγο πολλοί γονείς αναζητούν τρόπους προκειμένου να περιορίσουν την πρόσβαση των παιδιών τους στο Internet ή να ελέγξουν το περιεχόμενο που βλέπουν και το τι διαβάζουν. Η σωστή χρήση του Διαδικτύου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζει μία οικογένεια της ψηφιακής εποχής. Ιδίως από τη στιγμή που, σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά, κυρίως εκείνα που είναι στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο γνωρίζουν αρκετές φορές περισσότερα από τους γονείς τους όσον αφορά το πως να ανακαλύπτουν διάφορα πράγματα στο Διαδίκτυο.
Εφαρμογές Γονικού Ελέγχου
Ένας τρόπος προκειμένου να ελέγξει ένας γονιός που έχει πρόσβαση το παιδί του -ειδικά σε μικρότερες ηλικίες- είναι οι διάφορες εφαρμογές γονικού ελέγχου που είναι διαθέσιμες. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν εφαρμογές που εγκαθίστανται στον υπολογιστή, στο tablet ή στο smartphone που χρησιμοποιεί ένα παιδί και προσφέρουν τη δυνατότητα να περιορίζουν την πρόσβαση που έχει το τελευταίο σε μία σειρά από sites ή περιεχόμενο.
Επιπλέον, όλες οι πλατφόρμες (Windows, iOS, Google Android) διαθέτουν ειδικές ρυθμίσεις γονικού ελέγχου προκειμένου να περιορίζουν την πρόσβαση των ανήλικων παιδιών σε επιβλαβές περιεχόμενο. Όπως, επίσης, δίνουν τη δυνατότητα ακόμη και για διακοπή της πρόσβασης μετά ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα σε μία προσπάθεια πολλών γονιών να βάλουν όρια στο χρόνο που τα παιδιά τους «σερφάρουν» στο διαδίκτυο ή βλέπουν videos στο YouTube. Σημειωτέον πως δεν είναι τυχαίο που το YouTube έχει δημιουργήσει το YouTube Kids ακριβώς για αυτό τον λόγο.
Αντίστοιχες ρυθμίσεις διαθέτουν και οι gaming κονσόλες όπως το PS5, το Xbox Series X/S και το NINTENDO Switch. Στα Family Settings κάθε κονσόλας μπορείς να βρεις περιορισμό περιεχομένου των games ανάλογα την ηλικία (παιδί, έφηβος κλπ), θέσπιση χρονικού ορίου χρήσης, όριο στη χρήση in-app purchases, περιορισμό της επικοινωνίας με άλλους χρήστες αλλά και του web browsing μέσω της κονσόλας. Όλες αυτές οι επιλογές γονικού ελέγχου είναι παραμετροποιήσιμες για τους γονείς ενώ μπορούν εύκολα μέσω mail να κάνουν εξαιρέσεις στους περιορισμούς εφόσον το παιδί το ζητήσει μέσω της πλατφόρμας/κονσόλας.
Όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά: δεν φθάνει να έχεις μία εφαρμογή γονικού ελέγχου καθώς όσο μεγαλώνουν τα παιδιά βρίσκουν και τρόπους προκειμένου να παρακάμψουν τα όποια «εμπόδια» υπάρχουν στην ελεύθερη πρόσβαση. Συν ότι ένα μεγάλο ζήτημα δεν είναι μόνο η πρόσβαση στο περιεχόμενο αλλά και οι υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων που επίσης ελλοχεύουν κινδύνους. Αλλά αν αρχίζει ένας γονιός να θέτει περιορισμούς σε έναν έφηβο ή μία έφηβη, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι το αντίθετο από το επιθυμητό.
Κλειδί η συζήτηση
Για αυτές τις περιπτώσεις, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι γονείς θα πρέπει να ακολουθήσουν μία διαφορετική προσέγγιση που εστιάζεται στο να έρθουν πιο κοντά στο παιδί τους. Μια προσέγγιση με σκοπό να το προστατέψουν, να το διαπαιδαγωγήσουν, να το καθοδηγήσουν. Ποιες είναι αυτές οι συμβουλές; Ιδού ορισμένες από τις πλέον βασικές.
Καταρχάς, θα πρέπει να δείξει ενδιαφέρον για το παιδί του και να αφιερώσει χρόνο για να συζητήσει μαζί του όλα τα θέματα που το απασχολούν. Πρόκειται για μία συμβουλή που προφανώς δεν αφορά μόνο το θέμα του internet αλλά είναι εξαιρετικά σημαντικό ο γονιός να έρθει πιο κοντά στο παιδί του και να το καταλάβει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να το ακούσει και να συζητήσει μαζί του για τα πάντα. Το Internet για την Generation Z -όπως φυσικά και τις επόμενες- αποτελεί βασικό κομμάτι της καθημερινότητας της και ουσιαστικά τα παιδιά αυτής της γενιάς έχουν μεγαλώσει με αυτό. Αν ένας γονιός πει σε ένα παιδί ότι όταν ήταν στην ηλικία του δεν υπήρχε Internet, η απορία είναι σίγουρο ότι θα ζωγραφιστεί στο πρόσωπο του.
Τι πρέπει να κάνει κανείς; Μία πρώτη κίνηση είναι να δει και ο γονιός το περιεχόμενο που βλέπει το παιδί στο Διαδίκτυο. Να έχει δηλαδή άποψη από πρώτο χέρι αν το περιεχόμενο είναι ή όχι επιβλαβές. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ενημερωθεί για τους κινδύνους που υπάρχουν στο Διαδίκτυο προκειμένου να μπορέσει να το προστατεύσει αλλά και να το συμβουλεύσει. Βασική παράμετρος είναι ότι οι συμβουλές δεν είναι οι ίδιες για όλες τις ηλικίες. Κάτι που σημαίνει ότι ο γονιός θα πρέπει να ψάξει και να βρει τις κατάλληλες πληροφορίες για να είναι προετοιμασμένος.
Στη συνέχεια, θα πρέπει να συμφωνήσει με το παιδί για κάποιους βασικούς κανόνες ασφαλείας. Κλειδί σε αυτό το σημείο είναι να χτίσει, προτρέποντας το να τον/την ενημερώνει για οτιδήποτε το ενοχλήσει ή οποιονδήποτε το φέρει σε δύσκολη θέση. Σημαντικό είναι να το επαινεί κιόλας και να το ενθαρρύνει να μοιραστεί μαζί του/της τη δραστηριότητα του/της στο internet.
Μια ακόμα πτυχή έχει να κάνει με το χρόνο χρήσης του internet, ειδικά στις μικρότερες ηλικίες. Ο γονιός μπορεί να συζητήσει με το παιδί για το πόσα λεπτά μέσα στη μέρα είναι ιδανικά για χρήση στο ίντερνετ από πλοήγηση, video streaming μέχρι gaming και να έρθουν σε ένα από κοινού συμφωνημένο χρόνο καθημερινά. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να εντάξει ομαλά τη χρήση του διαδικτύου στην καθημερινότητά του και να μην αμελεί άλλες δραστηριότητες όπως τα μαθήματά του, αθλητικές δραστηριότητες ή τον προσωπικό χρονο εκτός οθόνης.
Με δεδομένο ότι πολλά παιδιά, ιδίως από το Γυμνάσιο και μετά αποκτούν το δικό του smartphone ή laptop ή tablet, είναι απαραίτητο ο γονιός να φροντίσει η συσκευή να διαθέτει την κατάλληλη προστασία από ιούς και γενικότερα κακόβουλο λογισμικό.
Επιπλέον, θα πρέπει ο γονιός να εξηγήσει στο παιδί να μην δημοσιοποιεί τα προσωπικά του στοιχεία (διεύθυνση, τηλέφωνο, ηλικία κ.ά.) στο διαδίκτυο. Όπως και να το συμβουλέψει να μην «κατεβάζει» ή προωθεί παράνομο υλικό (εικόνες, video, μουσική). Τα δύο τελευταία σημεία δεν είναι πάντα εύκολο να γίνουν αντιληπτά από τα παιδιά και τους έφηβους αλλά είναι κρίσιμης σημασίας προκειμένου να μην υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις.
Τέλος, μην ξεχνάς ότι το internet είναι μια σπουδαία πηγή γνώσης, δημιουργικότητας και ενημέρωσης, ειδικά με την προσθήκη της τεχνητής νοημοσύνης. Η χρήση του για εκπαιδευτικούς σκοπούς, η πρόσβαση σε μεγάλο όγκο πληροφορίας αλλά και το αναγκαίο φιλτράρισμα, η αναζήτηση αξιόπιστων πηγών και η διασταύρωση πληροφορίας είναι πτυχές της διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού με άμεσο αλλά και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Εν τέλει, όλα είναι θέμα επικοινωνίας μεταξύ παιδιών και γονιών. Η τεχνολογία είναι δίπλα σου να προστατέψεις το παιδί σου από τους κινδύνους του διαδικτύου. Είτε στα Social Media, είτε στα συστήματα iOS/Android των συσκευών, τα εργαλεία και οι τρόποι υπάρχουν. Αλλά μην ξεχνάς ότι για να μπορέσει το παιδί να διαπαιδαγωγηθεί και να διαμορφώσει μια ασφαλής και ισορροπημένη σχέση με το internet, βασική προϋπόθεση είναι το χτίσιμο εμπιστοσύνης μαζί σου.
