Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει την περίπλοκη ψυχολογία πίσω από τον εθισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την αποχή απ’ αυτά. Ερευνητές του βρετανικού Πανεπιστημίου Durham, έβαλαν 51 συχνούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να απέχουν από τις εφαρμογές για μία εβδομάδα. Τα αποτελέσματα δείχνουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές συναισθηματικές αλλαγές από την αποχή. Αυτό έρχεται να προστεθεί στα αυξανόμενα στοιχεία που δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν την ψυχική υγεία δεν είναι απλός.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συχνά συγκρίνονται με εθιστικές ουσίες όπως το αλκοόλ. Έτσι, οι ερευνητές ανέμεναν ότι η άμεση διακοπή της χρήσης θα είχε παρόμοιες συνέπειες στέρησης. Όμως η μελέτη διαπίστωσε πιο διαφοροποιημένες συναισθηματικές αλλαγές, χωρίς έντονη επιθυμία επιστροφής στις εφαρμογές.
Αυτό ευθυγραμμίζεται με την "υπόθεση Goldilocks" ότι η μέτρια χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι ιδανική για την ευημερία. Η υπερβολική ή η πολύ μικρή χρήση θα μπορούσε να είναι προβληματική.
Στη μελέτη συμμετείχαν άτομα ηλικίας 18-25 ετών που χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από 30 λεπτά έως πάνω από 9 ώρες καθημερινά, με μέσο όρο περίπου 3,5 ώρες. Μετά από μια αρχική περίοδο, οι συμμετέχοντες απέφυγαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για 6 ημέρες. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν ελεύθερα τις εφαρμογές για 4 ημέρες. Καθ' όλη τη διάρκεια της μελέτης, οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν έρευνες σχετικά με τη διάθεσή τους και υποβλήθηκαν σε γνωστικά τεστ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες απείχαν εύκολα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να ”υποτροπιάσουν” κατά τη διάρκεια του διαλείμματος των 6 ημερών. Τα καθημερινά ερωτηματολόγια έδειξαν μειωμένα αρνητικά συναισθήματα όπως η πλήξη και η μοναξιά. Αλλά και τα θετικά συναισθήματα μειώθηκαν επίσης. Τα “τεστ λαχτάρας” έδειξαν μικρή αλλαγή μετά τη διακοπή των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης.
Με άλλα λόγια, το διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ή social detox) οδήγησε απλώς σε λιγότερα συναισθήματα συνολικά, τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Αυτό αντικρούει τη σύγκριση με τον εθισμό σε ουσίες, όπου η διακοπή φέρνει έντονη στέρηση.
Τα διαφοροποιημένα αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν τον τρόπο με τον οποίο το περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προκαλέσει αρνητική κοινωνική σύγκριση. Όμως επιτρέπει επίσης θετικές κοινωνικές συνδέσεις. Όπως έγραψαν οι ερευνητές, "η αποχή ή η μείωση της χρήσης [των μέσων κοινωνικής δικτύωσης] για μία εβδομάδα δεν συνδέεται με ουσιαστικές επιδράσεις στις συναισθηματικές ή κινητήριες αντιδράσεις".
Η μελέτη δεν μπορεί να εξηγήσει οριστικά την ψυχολογία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καταλήγοντας ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες. Αποκαλύπτει όμως ότι το ζήτημα είναι πολύπλοκο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλουν πιθανότατα τόσο σε οφέλη όσο και σε βλάβες για την ψυχική υγεία, ανάλογα με τη χρήση.
Όπως συμβαίνει με πολλά πράγματα, η πιο υγιής προσέγγιση φαίνεται να είναι η ανάπτυξη αυτοελέγχου και ορίων. Όχι δαιμονοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως άμεσα εθιστικά ή δοξάζοντάς τα ως απολύτως υγιεινά. Οι εφαρμογές social media προσφέρουν συνδέσεις αλλά και επιτρέπουν ανθυγιεινές συνήθειες. Το μέτρο και η ισορροπία είναι το κλειδί.
