Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να παρουσιάσει μία ιδιαίτερα φιλόδοξη πρόταση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, θέτοντας ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.
Πρόκειται για έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο, ο οποίος απαιτεί ριζικό μετασχηματισμό του ενεργειακού τομέα της ΕΕ και μετάβαση σε ένα πράσινο αναπτυξιακό πρότυπο χαμηλών ρύπων. Βασικοί πυλώνες του νέου μοντέλου θα είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η ενεργειακή απόδοση και ηλεκτροκίνηση, καθώς και η αγροτική μεταρρύθμιση.
Ωστόσο, η πρόταση έχει ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με βασικό σημείο κριτικής την ενδεχόμενη υπερβολική εξάρτηση από αμφιλεγόμενες τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, αντί της καθαρής μείωσης εκπομπών. Συγκεκριμένα, το 8% του στόχου προβλέπεται να επιτευχθεί μέσω τέτοιων τεχνολογιών, οι οποίες όμως δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμα επαρκώς σε μεγάλη κλίμακα. Ο στόχος για το 2040 περιλαμβάνει την αποθήκευση 280 εκατομμυρίων τόνων CO2 ετησίως που θα έχουν αφαιρεθεί από την ατμόσφαιρα. Προς το παρόν, το κόστος μιας τέτοιας διαδικασίας ξεπερνά τα 500 ευρώ ανά τόνο, γεγονός που θέτει σοβαρά ερωτήματα οικονομικής βιωσιμότητας. Επίσης, η πρόταση έχει επικριθεί για την απουσία σχεδίου τερματισμού του πετρελαίου και της βενζίνης έως το 2040.
Το κείμενο ενδέχεται να αναθεωρηθεί μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, καθώς η επόμενη Επιτροπή θα μπορούσε να εισηγηθεί διαφοροποιημένο σχέδιο δράσης. Παρόλα αυτά, ο τιθέμενος στόχος για το 2040 συνάδει με τη δέσμευση της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα και την απαραίτητη μείωση εκπομπών έως τα μέσα του αιώνα. Θέτει δηλαδή μια βάση περιβαλλοντικής δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η επίτευξη μιας τόσο δραστικής μείωσης κατά 90% μέσα σε μόλις δύο δεκαετίες θα απαιτούσε ριζικό μετασχηματισμό ολόκληρης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Θα χρειαστούν τεράστιες επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, απολιγνιτοποίηση, ηλεκτροκίνηση, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, αλλαγές στη γεωργία και κτηνοτροφία και σημαντική στροφή σε τεχνολογίες μηδενικών ρύπων. Απαιτούνται εκτεταμένες αλλαγές σε όλους τους παραγωγικούς τομείς.
Το όφελος όμως από την επιτυχία ενός τέτοιου στόχου θα ήταν τεράστιο τόσο για τον πλανήτη όσο και για την ίδια την ΕΕ, καθώς θα την καθιέρωνε ως πρωτοπόρο και παγκόσμιο ηγέτη στην περιβαλλοντική δράση κατά της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση με υψηλό ρίσκο αποτυχίας, όμως η επιτυχία θα σήμαινε διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Είναι σαφές πως για να επιτευχθεί ο φιλόδοξος στόχος του 2040 θα πρέπει να κινητοποιηθούν τεράστιοι πόροι από δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Θα απαιτηθούν καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά όπως αναφέρουν πολλοί «το τίμημα της αδράνειας και αποτυχίας στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής θα είναι δυσβάσταχτο για τις επόμενες γενιές οπότε αξίζει η προσπάθεια».
