Αποτελώντας το κορυφαίο θέμα συζήτησης τον τελευταίο χρόνο στο χώρο της τεχνολογίας, η τεχνητή νοημοσύνη και κυρίως τα γλωσσικά μοντέλα τύπου ChatGPT, είναι υπεύθυνα για μια σειρά από αλλαγές που φέρνουν τα πάνω κάτω ακόμα και σε τομείς που δεν θα το περιμέναμε. Αυτός είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να βρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων, προχωρώντας στη θέσπιση του πρώτου κανονισμού γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, προκειμένου να παρθούν τα απαραίτητα μέτρα και να προστατευτούν οι Ευρωπαίοι πολίτες από κακόβουλη χρήση της.
Το πρώτο βήμα προς το ψήφισμα του Κανονισμού έγινε την περασμένη εβδομάδα όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ε.Κ) ενέκρινε τη διαπραγματευτική του θέση σχετικά με την νέα νομοθεσία της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη με 499 ψήφους υπέρ, 28 κατά και 93 αποχές. Επόμενο βήμα η έναρξη συνομιλιών με το Συμβούλιο, με σκοπό να καταλήξουν σε συμφωνία για την τελική μορφή που θα λάβει η νομοθεσία. Οι κανόνες θα διασφαλίζουν ότι η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης θα αναπτύσσεται και θα χρησιμοποιείται στην Ευρώπη με απόλυτο σεβασμό προς τα δικαιώματα και τις αξίες της ΕΕ, όπως η ανθρώπινη εποπτεία και η ασφάλεια, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής, η διαφάνεια, η απαγόρευση των διακρίσεων και η μέριμνα για τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα.
Κατά τη διάρκεια της ψήφισης, έγινε αναφορά και στο ιστορικό παρόμοιων διαδικασιών οι οποίες παίρνουν αρκετά χρόνια στους κόλπους του Ε.Κ πριν ένα ψήφισμα πάρει τη μορφή νομοθεσίας. Η διάθεση όλων των εμπλεκομένων μερών είναι σ’ αυτή την περίπτωση η όλη διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί πριν τις επόμενες Ευρωεκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2024. Κι’ αυτό διότι απλά δεν υπάρχει άλλος δρόμος όπως επανειλημμένα τόνισαν αρκετοί Ευρωβουλευτές, αφού ο φρενήρης ρυθμός με τον οποίο αναπτύσσεται το ΑΙ τους τελευταίους μήνες, δεν αφήνουν άλλα περιθώρια. Άλλωστε με τη νομοθεσία αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι η πρώτη που θα παρουσιάσει παρόμοια νομοθεσία, με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες πιθανόν να βασιστούν πάνω σε αυτή όπως επισημάνθηκε.
Κεντρικό ρόλο στον κανονισμό που έρχεται, αποτελούν οι χρήσεις της τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης που αποτελούν παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής ή οδηγούν σε διακρίσεις, όπως οι εξής:
- Εξ αποστάσεως βιομετρική αναγνώριση προσώπων σε πραγματικό χρόνο ή εκ των υστέρων, σε δημόσιους χώρους
- Βιομετρική κατηγοριοποίηση ατόμων με βάση προσωπικά δεδομένα ευαίσθητου χαρακτήρα (π.χ. φύλο, φυλή, εθνοτική καταγωγή, υπηκοότητα, θρησκεία, πολιτικός προσανατολισμός)
- Προληπτική αστυνόμευση (με βάση τη δημιουργία προφίλ, την τοποθεσία ή προηγούμενη εγκληματική συμπεριφορά ατόμων)
- Αναγνώριση συναισθημάτων για λόγους αστυνόμευσης, για τον έλεγχο των συνόρων, στον χώρο εργασίας και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα
- Μη στοχοθετημένη συλλογή εικόνων προσώπων από το διαδίκτυο ή από κάμερες κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης, με στόχο τη δημιουργία βάσεων δεδομένων για την αναγνώριση προσώπων (κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή).
Επιπλέον σε συστήματα όπως το ChatGPT και γενικότερα σε υπηρεσίες δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης (generative ai), έχει προβλεφθεί ότι θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις διαφάνειας της ΕΕ. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι στα αποτελέσματα τους θα πρέπει να γνωστοποιούν στο κοινό ότι έχουν χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία ενός προϊόντος τεχνητής νοημοσύνης, βοηθώντας επίσης στον διαχωρισμό των παραποιημένων εικόνων, ενώ θα πρέπει, επίσης, να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν παράγουν παράνομο περιεχόμενο. Τέλος θα έχουν την υποχρέωση να διαθέτουν στο κοινό λεπτομερή καταγραφή του υλικού που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και χρησιμοποιήθηκε για την «εκπαίδευση» των συστημάτων τους.
